សិក្ខាសាលាបណ្តាញអង្គការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាដើម្បីការអភិវឌ្ឍ
ការកើនឡើងនៃការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍បច្ចេកវិទ្យាគមនាគមន៍ និងព័ត៌មាន (ICT) ដែលនៅក្នុង «បដិវត្តឧស្សាហកម្មទី ៤.០» បានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាអ្វី ។ ដោយមើលឃើញការវិវត្តដែលមិនអាចជៀសបានឆ្ពោះទៅរកបរិវត្តកម្មឌីជីថល រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបាននិងកំពុងរៀបចំឌីជីថលនីយកម្មនៃការងាររបស់ខ្លួន និងដំណើរការនៃការផ្តល់សេវាសាធារណៈរបស់ខ្លួន។ ស្របតាមក្របខណ្ឌគោលនយោបាយសេដ្ខកិច្ចនិងសង្គមឌីជីថលថ្មី រាជរដ្ឋាភិបាលបាននិងកំពុងបង្កើតច្បាប់និងគោលនយោបាយឌីជីថលថ្មីៗ រួមមានគោលនយោបាយទិន្នន័យបើកចំហ ច្រកទ្វាអ៊ីនធឺណិតជាតិ និងគោលនយោបាយផ្សេងៗទៀត។ ការពិភាក្សាជុំវិញដំណើរការឌីជីថលភាវូបនីយកម្មនិងបរិវត្តកម្មឌីជីថលរបស់រដ្ឋាភិបាលមានកម្រិត ដែលបង្កើតឱ្យមានគម្លាតចំណេះដឹងដ៏ធំរវាងអ្នកតាក់តែងគោលនយោបាយនិងប្រជាពលរដ្ឋ។
ស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃវិស័យបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មានវិទ្យានិងទំនាក់ទំនង និងនិន្នាការនានានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ បណ្តាញអង្គការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាដើម្បីការអភិវឌ្ឍ (ICT4D Cambodia Network) នៅថ្ងៃទី២២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ បានរៀបចំសិក្ខាសាលាមួយស្តីពីវិស័យអាយស៊ីធីក្នុងការអភិវឌ្ឍដោយសហការជាមួយសមាជិកស្នូលរបស់ខ្លួនរួមមាន អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី) ក្រុមហ៊ុនកសាង និងមជ្ឈមណ្ឌលព័ត៌មានស្ត្រីកម្ពុជា។ សិក្ខាសាលានេះរៀបចំឡើងនៅខេត្តសៀមរាប និងមានអ្នកចូលរួមចំនួន៤១នាក់ មកពីរាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តសៀមរាប ខេត្តបាត់ដំបង និងខេត្តកំពង់ធំ។ ក្នុងនោះអ្នកចូលរួមមកពីសមាជិកបណ្តាញ តំណាងរដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាប មន្ទីរប្រៃសណីយ៍និងទូរគមនាគមន៍ខេត្តសៀមរាប អង្គការសង្គមស៊ីវិល វិស័យឯកជន និងនិស្សិតសាកលវិទ្យាល័យ។
បណ្តាញអង្គការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាដើម្បីការអភិវឌ្ឍកម្ពុជាគាំទ្រដោយកម្មវិធីស៊ុយអែតសម្រាប់វិស័យអាយស៊ីធីនៅក្នុងតំបន់កំពុងអភិវឌ្ឍ (SPIDER) ដែលគោលបំណងចម្បងផ្តោតលើការពិភាក្សាលើទិដ្ឋភាពផ្សេងៗទាក់ទងនឹងការអភិវឌ្ឍន៍វិស័យអាយស៊ីធីនៅកម្ពុជា ដោយដើរតួជាវេទិកាដ៏មានតម្លៃសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរចំណេះដឹង ជំរុញភាពជាដៃគូ និងដោះស្រាយបញ្ហាសំខាន់ៗទាក់ទងនឹងគោលនយោបាយទិន្នន័យបើកចំហ អភិបាលកិច្ចទិន្នន័យ បរិវត្តកម្មទិន្នន័យ និងផលប៉ះពាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។
អំពីកម្មវិធី
ដើម្បីចាប់ផ្តើមកម្មវិធីនេះ លោក ធី ទ្រី នាយកប្រតិបត្តិ/និពន្ធនាយកនៃអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី) បានថ្លែងសុន្ទរកថាស្វាគមន៍ ជាពិសេសលោកបានបញ្ជាក់ពីសារៈសំខាន់នៃគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលនៃក្របខណ្ឌគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមឌីជីថល ២០២១-២០៣៥ ។ គោលនយោបាយនេះមានគោលបំណងពន្លឿនកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ផ្តោតសំខាន់លើសសរស្តម្ភសំខាន់ៗចំនួនបី៖ រដ្ឋាភិបាលឌីជីថល ធុរកិច្ចឌីជីថល និងពលរដ្ឋឌីជីថល ដើម្បីកែលម្អសេដ្ឋកិច្ចតាមរយៈការលើកទឹកចិត្តប្រជាជនឱ្យប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាដើម្បីផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។ លោកបានសង្កេតឃើញថាអភិបាលកិច្ចទិន្នន័យជាកង្វល់ដ៏សំខាន់មួយក្នុងដំណើរការបរិវត្តកម្មឌីជីថល។ លោកបន្តថាទិន្នន័យទាំងអស់ត្រូវបានប្រមូល រក្សាទុក និងដំណើរការដោយក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យាធំៗដូចជា ហ្វេសប៊ុកនិងហ្គូហ្គលជាដើម។ ដូច្នេះហើយ ក្រុមហ៊ុនទាំងនោះអាចប្រើប្រាស់ទិន្នន័យនេះដើម្បីវិភាគតម្រូវការ និងការចង់បានរបស់អតិថិជនរបស់ពួកគេ។ ការព្រួយបារម្ភនេះគួរតែត្រូវបានយកទៅពិភាក្សាគ្នា។ ម្យ៉ាងវិញទៀត លោក ទ្រី ក៏បានជម្រាបជូនសិក្ខាកាមថាការពិភាក្សាសំខាន់នៃសិក្ខាសាលានេះ ក៏បានផ្តោតទៅលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីគោលនយោបាយទិន្នន័យបើកចំហ និងសេចក្តីព្រាងគោលនយោបាយការពារទិន្នន័យផ្ទាល់ខ្លួន។ គោលការណ៍ទាំងនេះ ដែលកំពុងត្រូវបានព្រាង នឹងជះឥទ្ធិពលដល់ការគ្រប់គ្រងទិន្នន័យផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងកំណត់ការចូលប្រើប្រាស់ទិន្នន័យសាធារណៈ។ ដោយសារគោលនយោបាយទាំងនេះមិនទាន់ត្រូវបានអនុវត្តនៅឡើយ លោក ទ្រី បានសង្កត់ធ្ងន់ថាការពិភាក្សាអំពីផលប៉ះពាល់នៃច្បាប់ និងគោលនយោបាយឌីជីថលថ្មីៗ គឺចាំបាច់ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងដល់ប្រជាពលរដ្ឋនិងភាគីពាក់ព័ន្ធ។
បន្ទាប់មក លោក ចឹក គឹមជុន នាយករងរដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាប បានថ្លែងសុន្ទរកថាបើកដោយលើកឡើងពីឥទ្ធិពលនៃបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មទី៤ លើជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ការអភិវឌ្ឍចុងក្រោយនៃក្របខណ្ឌច្បាប់របស់រដ្ឋាភិបាលរួមមាន រដ្ឋាភិបាលឌីជីថល ធុរកិច្ចឌីជីថល និងពលរដ្ឋឌីជីថល ដែលប្រជាជនកម្ពុជាគួរតែខិតខំស្វែងយល់ដោយខ្លួនឯងដើម្បីតាមទាន់នឹងបច្ចេកវិទ្យា។ ថ្លែងទៅកាន់សិក្ខាសាលាទាំងមូល លោកនាយករងរដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាបបានបញ្ជាក់ពីសារៈសំខាន់នៃការបង្កើនសមត្ថភាពប្រើប្រាស់ឧបករណ៍អាយស៊ីធីដោយប្រើប្រាស់វាដើម្បីជួយសម្រួលដល់ការងារប្រចាំថ្ងៃរួមមានការផ្ញើសេចក្តីប្រកាសនិងលិខិតអញ្ជើញ ការឆ្លើយសំណួររបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន។ ម្យ៉ាងវិញទៀត គាត់បានលើកឡើងថាប្រសិនបើឌីជីថលនីយកម្មមិនត្រូវបានប្រើក្រោម ការគ្រប់គ្រងមិនត្រឹមត្រូវទេ វាអាចនាំឱ្យមានការក្លែងបន្លំទិន្នន័យឌីជីថល ការកើនឡើងនៃអត្រាឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត ឬប៉ះពាល់ដល់សុវត្ថិភាពទិន្នន័យនិងឯកជនភាព។
បន្ទាប់ពីសុន្ទរកថាបើក ក្រុមការងារអូឌីស៊ីបានធ្វើបទបង្ហាញអំពីវេបសាយរបស់អូឌីស៊ីដល់អ្នកចូលរួមទាំងអស់។ អ្នកស្រី គឹម ឈួនវួច បណ្ណាធិការ-អ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកធនធានធម្មជាតិ និងដីធ្លី/អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងរបស់អូឌីស៊ី បានបង្ហាញពីរបៀបប្រើប្រាស់វេបសាយអូឌីស៊ី ដែលអាចផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់អ្នកចូលរួមទាំងអស់ ជាពិសេសនិស្សិតសាកលវិទ្យាល័យដែលត្រូវការទិន្នន័យនិងព័ត៌មានសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវ និងការសិក្សារបស់ពួកគេ។ វេបសាយអូឌីស៊ីក៏ផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់ការងាររបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល នៅពេលដែលពួកគេត្រូវការទិន្នន័យ និងព័ត៌មានត្រឹមត្រូវដើម្បីធ្វើការសម្រេចចិត្ត និងព្រាងគោលនយោបាយដែលមានឥទ្ធិពលដោយផ្ទាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។ លើសពីនេះទៀត ក្រុមការងារអូឌីស៊ី ក៏បានបង្ហាញពីវេទិកាសិក្សាអនឡាញ (Learning Platform) របស់ខ្លួន ដែលជាវេបផតថលចែករំលែកចំណេះដឹងតាមអ៊ីនធឺណិតថ្មីរបស់អូឌីស៊ី ដែលផ្សព្វផ្សាយទិន្នន័យ និងព័ត៌មានសម្រាប់សហគមន៍និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលឱ្យកាន់តែទូលំទូលាយ និងទៅដល់អ្នកពាក់ព័ន្ធដទៃទៀតដែលចាប់អារម្មណ៍។ សំណួរមួយត្រូវបានលើកឡើងទាក់ទងនឹងប្រភេទទិន្នន័យដែលអាចចែករំលែក និងរក្សាទុកក្នុងវេទិកាសិក្សាអនឡាញនេះ។ ក្រុមការងារអូឌីស៊ីបានបញ្ជាក់ថា រាល់ទិន្នន័យដែលភាគីពាក់ព័ន្ធចង់ចែករំលែកជាមួយសាធារណៈជនប្រើប្រាស់ អាចផ្ទុកក្នុងវេទិកាថ្មីនេះបាន។ ក្រុមការងារអូឌីស៊ី ក៏បានបញ្ជាក់ថាទិន្នន័យផ្ទាល់ខ្លួន និងទិន្នន័យឯកជនមិនគួរចែករំលែកក្នុងវេទិកានេះទេ ព្រោះវាអាចមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដល់សាមីខ្លួន។ អ្នកចូលរួមក៏បានជំរុញឱ្យអូឌីស៊ីចែករំលែកវេបផតថលជាមួយសាធារណៈជនបន្ថែមទៀត ដើម្បីពួកគេអាចចែករំលែកទិន្នន័យ និងព័ត៌មានដែលអាចមានប្រយោជន៍សម្រាប់សាធារណៈជន។
បន្ទាប់មក កិច្ចពិភាក្សាមួយត្រូវបានរៀបចំឡើងក្រោមប្រធានបទ «ការអភិវឌ្ឍ និងនិន្នាការនៃវិស័យអាយស៊ីធីសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍនៅកម្ពុជា»។ វាគ្មិនទីមួយគឺលោក សុខ សីហា ប្រធានមន្ទីរប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ខេត្តសៀមរាប បានធ្វើបទបង្ហាញពីរបៀបដែលឧបករណ៍អាយស៊ីធីអាចជួយសម្រួលដល់កំណើន និងការកែលម្អក្របខណ្ឌគោលនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចសង្គមឌីជីថល។
ដើម្បីកសាងសមត្ថភាពបច្ចេកទេសរបស់មន្ត្រីក្នុងការរៀបចំសម្រាប់ការបរិវត្តកម្មឌីជីថល ក្រសួងប្រៃសណីយ៍និងទូរគមនាគមន៍ បាននិងកំពុងធ្វើការលើការបណ្តុះបណ្តាលចំណេះដឹងផ្នែកឌីជីថលដល់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល តាមរយៈបណ្ឌិត្យសភាបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថលកម្ពុជា ក្នុងការបណ្តុះចំណេះដឹង និងជំនាញឌីជីថលដោយផ្តល់អាទិភាពលើវិស័យជាក់លាក់ចំនួនបីដូចជា (១) ភាពជាអ្នកដឹកនាំឌីជីថល (២) ទេពកោសល្យផ្នែកឌីជីថលទាំងក្នុងវិស័យសាធារណៈនិងឯកជន និង (៣) ការបញ្ជ្រាបចូលទៅក្នុងសហគមន៍មូលដ្ឋាន។ រដ្ឋាភិបាលឌីជីថលគឺជាតួអង្គសំខាន់ចាំបាច់ក្នុងការរៀបចំសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមឌីជីថល ដែលរដ្ឋាភិបាលនាំមុខក្នុងការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាឌីជីថល ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការផ្ទាល់របស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងដើម្បីឱ្យធុរកិច្ចនិងប្រជាពលរដ្ឋទទួលយកវិស័យឌីជីថល។
ទាក់ទងនឹងការប្រើប្រាស់អាយស៊ីធីក្នុងការផ្តល់សេវាសាធារណៈ លោកសីហា បានបញ្ជាក់ថា ក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ កំពុងអនុវត្តការប្រើប្រាស់ QR Code តាមអ៊ីនធឺណិត ដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ឯកសារផ្លូវការ។ នេះបានក្លាយជាជំហានដ៏ធំមួយឆ្ពោះទៅកាន់សង្គមឌីជីថល ខណៈដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងបង្កើតវិធីសាស្ត្ររបស់ខ្លួនក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការរបស់ពលរដ្ឋ។ លោកសីហាមានប្រសាសន៍ថា ឥឡូវនេះប្រជាពលរដ្ឋអាចផ្ទៀងផ្ទាត់ឯកសារផ្លូវការណាមួយដោយប្រើ verify.gov.kh ជាជាងធ្វើដោយផ្ទាល់។ លើសពីនេះ ការធ្វើតេស្តល្បឿនអ៊ីនធឺណិតរបស់ក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ គឺជាឧបករណ៍អាយស៊ីធីមួយផ្សេងទៀតពីរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីជួយអ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតតាមដានល្បឿនអ៊ីនធឺណិតរបស់ពួកគេនិងកែលម្អសេវាអ៊ីនធឺណិត។
តំណាងមកពីមជ្ឈមណ្ឌលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយស្ត្រីកម្ពុជា (WMC) ដែលជាសមាជិកនៃបណ្តាញ ICT4D Cambodia បានចែករំលែកអំពីនិន្នាការបច្ចុប្បន្ននៃការអនុវត្តឧបករណ៍អាយស៊ីធីនៅកម្ពុជា។ អ្នកស្រី អ៊ុង ចាន់ថុល នាយិការប្រតិបត្តិរបស់ WMC បានចែករំលែកអំពី «Cross-Check WMC» ដែលជាដំណោះស្រាយអាយស៊ីធីក្នុងការលុបបំបាត់ព័ត៌មានក្លែងក្លាយតាមអ៊ីនធឺណិត។ នៅក្នុងបរិបទនៃឌីជីថលភាវូបនីយកម្ម ការទទួលបានព័ត៌មានត្រឹមត្រូវបានក្លាយជាផ្នែកសំខាន់នៃដំណើរការធ្វើការសម្រេចចិត្តសម្រាប់បុគ្គល និងការធ្វើគោលនយោបាយ។ ការធានាឱ្យបាននូវភាពត្រឹមត្រូវនៃព័ត៌មានដោយប្រើឧបករណ៍អាយស៊ីធីគឺជាវិធីសាស្ត្រមួយសម្រាប់ប្រើប្រាស់លទ្ធភាពទទួលបានព័ត៌មានត្រឹមត្រូវនិងពិតប្រាកដ។
មានសំណួរមួយត្រូវបានលើកឡើងទាក់ទងនឹងការកសាងទំនុកចិត្តក្នុងចំណោមសាធារណជននៅក្នុងសង្គមឌីជីថល។
អ្នកស្រីចាន់ថុល បានឆ្លើយតបដោយនិយាយអំពីការកសាងទំនុកចិត្តនិងភាពជាដៃគូរវាងភាគីពាក់ព័ន្ធនិងរដ្ឋាភិបាល។ លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា ដើម្បីកសាងទំនុកចិត្តក្នុងចំណោមសាធារណជន សន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាពឌីជីថលគឺចាំបាច់ និងត្រូវបានធានា។ លើសពីនេះ ច្បាប់ឌីជីថលដែលបានតាក់តែងថ្មី រួមទាំងបណ្តាញអ៊ីនធឺណែតជាតិ អាចមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានលើការចូលប្រើទិន្នន័យបើកចំហ និងការអភិវឌ្ឍឌីជីថលនៃសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ចំពេលរដ្ឋាភិបាលខិតខំប្រឹងប្រែងប្រែក្លាយសង្គមឱ្យតាមទាន់បដិវត្តឧស្សាហកម្មចុងក្រោយបង្អស់។ លោកស្រីបានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលពិចារណាឡើងវិញអំពីការទម្លាក់ច្បាប់នេះដោយលើកហេតុផលថា ការទទួលបានទិន្នន័យនិងព័ត៌មានគ្រប់គ្រាន់ អាចជួយរដ្ឋាភិបាលក្នុងការដោះស្រាយតម្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងពង្រាងគោលនយោបាយដែលឆ្លើយតបកាន់តែប្រសើរឡើងចំពោះបញ្ហាសិទ្ធិ។
ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងយន្តការកសាងទំនុកចិត្ត សន្តិសុខឌីជីថលត្រូវតែធានាសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ ដូចដែលបានកត់សម្គាល់ដោយលោក សុខ សីហា។ មន្ត្រីនៃមន្ទីរប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍បានស្នើថា បច្ចុប្បន្នមិនមានមជ្ឈមណ្ឌលទិន្នន័យរួម ដែលទិន្នន័យរបស់រដ្ឋាភិបាលពីក្រសួងនីមួយៗត្រូវបានរក្សាទុកនោះទេ។ ការអនុវត្តនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ឃើញថាក្រសួងនីមួយៗមានកន្លែងផ្ទុកទិន្នន័យផ្ទាល់ខ្លួន និងប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ឌីជីថលផ្សេងៗគ្នានៅក្នុងស្ថាប័នរៀងៗខ្លួន ហើយមិនទាន់ធ្វើស៊ីសង្វាក់ជាមួយគ្នានៅឡើយ។ ដើម្បីសម្រេចបាននូវការតភ្ជាប់ឌីជីថលអន្តរក្រសួងនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាល លោកសីហា បានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលនិងក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍កំពុងសាងសង់មជ្ឈមណ្ឌលទិន្នន័យសម្រាប់គ្រប់ក្រសួងទាំងអស់ក្នុងការចូលប្រើប្រាស់ និងចែករំលែកព័ត៌មានគ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីកែលម្អការផ្តល់សេវាសាធារណៈ។ លោកបានបង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃការតភ្ជាប់បណ្តាញក្នុងការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវគម្រោងឌីជីថលរបស់រដ្ឋាភិបាល។ លោកបញ្ជាក់ថា មានអង់តែនបណ្តាញខ្សែកាបអុបទិកជាង៨០០នៅទូទាំងខេត្តសៀមរាបដោយក្រុមហ៊ុនផ្តល់សេវាអ៊ីនធឺណិតចំនួន១២មានអាជ្ញាប័ណ្ណសម្រាប់ដំណើរការបណ្តាញខ្សែកាបអុបទិក ខណៈមានតែក្រុមហ៊ុនពីរប៉ុណ្ណោះដែលមានអាជ្ញាប័ណ្ណដំណើរការបណ្តាញខ្សែកាបអុបទិកក្រោមដី។ ក្រុមហ៊ុនទាំងពីរនេះរួមមាន ទូរគមនាគមន៍កម្ពុជា ជាសហគ្រាសរដ្ឋ និងក្រុមហ៊ុនចិន Cambodia Fiber Optic Communication Network។
ដើម្បីបញ្ចប់កិច្ចពិភាក្សា លោក សុខ សីហា បានបញ្ជាក់ថាការកសាងសមត្ថភាពក្នុងចំណោមរដ្ឋាភិបាលគឺចាំបាច់ដើម្បីធានាថាដំណើរការនៃបរិវត្តកម្មរដ្ឋាភិបាលឌីជីថលប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូនតាមការគ្រោងទុក។ ដោយសារមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលគឺជាតួអង្គដ៏សំខាន់ក្នុងការធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថលបំពាក់ឱ្យពួកគេជាមួយនឹងចំណេះដឹងផ្នែកឌីជីថល និងទិន្នន័យ បង្កើនសមត្ថភាព និងចំណេះដឹងរបស់ពួកគេអំពីជំនាញឌីជីថល។ ដូចគ្នានេះដែរ លោកស្រី អ៊ុង ចាន់ថុល បានលើកទឹកចិត្តស្ត្រីឱ្យសិក្សាជំនាញអាយស៊ីធីនិងអក្ខរកម្ម និងការអប់រំ STEM ដើម្បីផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់ការលើកកម្ពស់សមតុល្យយេនឌ័រនៅក្នុងសង្គមឌីជីថល និងចូលរួមក្នុងការបង្កើតគោលនយោបាយកម្រិតខ្ពស់។
ដើម្បីបំភ្លឺអំពីការជាប់ពាក់ព័ន្ធនៃច្បាប់ឌីជីថលលើសហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យម (SMEs) នៅកម្ពុជា កញ្ញា Lauren Daffenberg អ្នកហាត់ការផ្នែកស្រាវជ្រាវផ្នែកច្បាប់នៅអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី) បានធ្វើបទបង្ហាញអំពីច្បាប់ដែលគ្រប់គ្រងសហគ្រាសធុនតូចនិងមធ្យម និងបច្ចេកវិទ្យា។ កញ្ញាបានពន្យល់ថា ច្រកទ្វាអ៊ីនធឺណិតជាតិ អាចមានផលប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចអាជីវកម្មខ្នាតតូច។ វានឹងបង្កើនថ្លៃដើមនៃផលិតផល និងសេវាកម្មជាច្រើនសម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់ ដោយសារតែអ៊ីនធឺណិតយឺតនិងមិនអាចទុកចិត្តបាន ដែលវាមិនសមស្របសម្រាប់អាជីវកម្មក្នុងស្រុកនិងអន្តរជាតិ។ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ច្បាប់ការពារទិន្នន័យមិនទាន់ចេញជារូបរាងនៅឡើយ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់កម្ពុជាក្នុងការបន្តឆ្ពោះទៅរកការការពារទិន្នន័យពីព្រោះអ្នកប្រើប្រាស់កម្ពុជានិងអន្តរជាតិកំពុងជំរុញឱ្យមានការការពារបន្ថែមទៀត។ ដូច្នេះហើយ វាក៏នឹងជួយឱ្យអាជីវកម្មពង្រីកទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិ ប្រសិនបើទិន្នន័យរបស់ពួកគេត្រូវបានការពារដោយសុវត្ថិភាព។ ម្យ៉ាងទៀត វានឹងអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាទាំងមូល។
បន្ទាប់មក តំណាងក្រុមហ៊ុនកសាង ដែលជាសមាជិកស្នូលនៃបណ្តាញ គឺលោក ឈាង កក្កដា បានបង្ហាញពីកម្មវិធី ត្រីវិស័យ ដែលជាកម្មវិធីទូរស័ព្ទដែលមានគោលបំណងជួយសិស្សវិទ្យាល័យឱ្យស្វែងយល់ពីចំណាប់អារម្មណ៍របស់សាកលវិទ្យាល័យ និងជីវិតរបស់ពួកគេ ដោយធ្វើការវាយតម្លៃដោយផ្អែកលើចំណាប់អារម្មណ៍ ចំណូលចិត្តរបស់ពួកគេ និងបុគ្គលិកលក្ខណៈ។ ក្រុមហ៊ុនកសាង ក៏បានធ្វើការជាមួយក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា លើគម្រោងត្រីវិស័យនេះផងដែរ។ ត្រីវិស័យគឺជាឧបករណ៍អាយស៊ីធីប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិតដែលត្រូវបានរចនាឡើងដើម្បីជួយសិស្សឱ្យដឹងពីសក្តានុពលពេញលេញរបស់ខ្លួននៅក្នុងការអប់រំថ្នាក់ឧត្តមសិក្សា។ តាមរយៈការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យា កម្មវិធីនេះផ្តល់នូវធនធាន និងការគាំទ្រដ៏មានតម្លៃដល់សិស្ស ដែលអាចឱ្យពួកគេរីកចម្រើន និងជោគជ័យក្នុងដំណើរនៃការអប់រំរបស់ពួកគេ។ លោក កក្កដា លើកឡើងថា ត្រីវិស័យ ជាគំរូដ៏សំខាន់មួយការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍អាយស៊ីធី ដើម្បីជំរុញការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាន និងរួមចំណែកដល់ការអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធអប់រំ។ លើសពីនេះ កម្មវិធីត្រីវិស័យ ក៏មានព័ត៌មានអំពីសាលារដ្ឋ និងឯកជន និងសាកលវិទ្យាល័យ និងព័ត៌មានអំពីការងារផងដែរ។
លើសពីនេះ លោកស្រី អ៊ុង ចាន់ថុល នាយិការប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយស្ត្រីកម្ពុជា (WMC) បានធ្វើបទបង្ហាញអំពី «Cross-check WMC»។ នៅក្នុងបរិបទនៃយុគសម័យឌីជីថល ការទទួលបានព័ត៌មានត្រឹមត្រូវបានក្លាយជាផ្នែកសំខាន់នៃដំណើរការធ្វើការសម្រេចចិត្តសម្រាប់បុគ្គល និងអ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ។ ការធានាឱ្យបាននូវភាពត្រឹមត្រូវនៃព័ត៌មានដោយប្រើឧបករណ៍អាយស៊ីធីគឺជាវិធីសាស្ត្រមួយសម្រាប់ប្រើប្រាស់លទ្ធភាពទទួលបានព័ត៌មានត្រឹមត្រូវនិងពិតប្រាកដ។ ការត្រួតពិនិត្យឆ្លងកាត់ WMC គឺចាំបាច់ដើម្បីធានាថាប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបានព័ត៌មាន និងដំណឹងត្រឹមត្រូវពីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ គោលបំណងចម្បងរបស់វាគឺដើម្បីលើកកម្ពស់ក្រមសីលធម៌ និងការអនុវត្តត្រឹមត្រូវរបស់អ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា និងឱ្យប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាចេះការសាកសួរ និងផ្ទៀងផ្ទាត់ប្រភពព័ត៌មានរបស់ពួកគេ ដើម្បីកំណត់ថាតើពួកគេមានភាពត្រឹមត្រូវ។ ការធ្វើបទបង្ហាញដោយតំណាងមជ្ឈមណ្ឌលព័ត៌មានស្ត្រីកម្ពុជាបានផ្តល់គន្លឹះដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់អ្នកចូលរួមប្រើប្រាស់ក្នុងការទទួលបានព័ត៌មាន និងព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃ។
កម្មវិធីចុងក្រោយនៃសិក្ខាសាលានេះ លោកង៉ូវ ជីហ័រ ប្រធានផ្នែកទំនាក់ទំនងរបស់អូឌីស៊ីបានធ្វើបទបង្ហាញអំពី វេទិកាអាយស៊ីធី និងឌីជីថលកម្ពុជា (CamIDF) ដែលជាកម្មវិធីរបស់អូឌីស៊ី ដែលប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការធ្វើប្រជាធិបតេយ្យវិស័យអាយស៊ីធីនិងប្រើប្រាស់សក្តានុពលពេញលេញរបស់ខ្លួន ស្របពេលដែលធានាថា បរិវត្តឌីជីថលផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់។ លោក ជីហ័រ បានធ្វើបទបង្ហាញអំពីប្រវត្តិ និងរបៀបក្លាយជាសមាជិកនៃ CamIDF ដល់អ្នកចូលរួមទាំងអស់។ លើសពីនេះ លោកបានចែករំលែកនូវឱកាសចូលរួមក្នុងវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតឆ្នាំ២០២៣ នៅប្រទេសជប៉ុន ដែលផ្ដល់ឱកាសដល់សមាជិក CamIDF តែប៉ុណ្ណោះ។ នៅក្នុងបទបង្ហាញរបស់លោក លោក ជីហ័រ បានលើកទឹកចិត្តដល់អ្នកចូលរួមទាំងអស់ឱ្យចុះឈ្មោះចូលជាសមាជិក CamIDF ដើម្បីឱ្យពួកគេទទួលបានព័ត៌មានអំពីឱកាស និងការពិភាក្សាផ្សេងៗលើប្រធានបទដែលជំរុញដោយឌីជីថល។ បន្ទាប់ពីសិក្ខាសាលានេះ សិក្ខាកាមចំនួនបួននាក់បានចុះឈ្មោះជាសមាជិក CamIDF ហើយបានបង្ហាញពីចំណាប់អារម្មណ៍របស់ពួកគេក្នុងការស្វែងយល់បន្ថែមអំពីប្រធានបទសម្រាប់វេទិកានាពេលខាងមុខ។
ដើម្បីបញ្ចប់សិក្ខាសាលានេះ លោក ធី ទ្រី បានផ្តល់សុន្ទរកថាបិទ និងបានរំលឹកឡើងវិញពីសារៈសំខាន់នៃអាយស៊ីធី ក្នុងចលនាឌីជីថលនៅកម្ពុជា។ លោកបានលើកឡើងថា ដំណើរការនៃការប្រែក្លាយសង្គមកម្ពុជាឲ្យសម្រេចបាននូវសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថលរបស់ខ្លួននឹងមិនអាចទៅរួចទេ បើគ្មានជំនួយពីឧបករណ៍អាយស៊ីធីនិងការអភិវឌ្ឍ។ លទ្ធផលដែលបានពីការពិភាក្សានៃសិក្ខាសាលា លោក ទ្រី បាននិយាយថា អូឌីស៊ី នឹងបញ្ជូនរបាយការណ៍លទ្ធផលនៃសិក្ខាសាលានេះទៅកាន់ក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ហើយចែករំលែកអំពីនិន្នាការ និងការអភិវឌ្ឍអាយស៊ីធីនាពេលបច្ចុប្បន្នដែលបង្កើតឡើងដោយសមាជិកបណ្តាញ។ លោកបានជម្រាបជូនសិក្ខាកាមថា នឹងមានសិក្ខាសាលាចំនួនពីរបន្ថែមទៀតដែលរៀបចំឡើងក្រោមបណ្តាញ ICT4D Cambodia ហើយអ្នកចូលរួមទាំងអស់នឹងត្រូវបានស្វាគមន៍ក្នុងការចូលរួម។
